Kayıp Özgürlük Savaşçıları Müzesi, Stepanakert

1991-1994 Artsakh Kurtuluş Savaşı, Artsakh Ermenileri için uçsuz bucaksız ülkenin ücra köşelerinden birinde televizyondan izlenebilecek bir olay değildi. Bütün ülke savaş halindeydi, sürekli bombalanmakta, hava saldırılarına uğramakta, bazen işgal edilmekte, sonra kurtarılmaktaydı. Bu, her ailenin savaş alanında en az bir ve bazen daha çok yakını olduğu anlamına geliyordu. Ayı zamanda, ne yazık ki, üyelerinden birinin geri dönmediği birçok aile olduğu anlamına da. Aileleri yas tutan binlerce Artsakhlı savaşta düştü, ve sadece Birinci Artsakh Savaşından hala akıbeti meçhul kayıp 730 kişi bulunmaktadır. Bunlardan 239’u özgürlük savaşçısıdır. Hükümet ve Hükümet dışı kuruluşlar kayıpların akıbetini ortaya çıkarma yönünde her tür çabayı göstermekteler. 

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Kayıp Asker Yakınları Birliği, kayıp askerler ve vatandaşlar hakkında bilgi sağlamak amacıyla Stepanakert’te kuruldu. Birlik; sadece kamusal farkındalığı artırmayı değil, aynı zamanda yaklaşık 700 kayıp kişinin her biri için bir dosya tutan ve güncelleyen bir de müze kurmuştur. Şehit Özgürlük Savaşçıları Müzesini, bir şehit annesinin yönettiği gibi, bu müzenin müdürlüğünü de kayıp Spartak Grigoryan’ın annesi Vera Grigoryan yürütmektedir. 

44 Günlük Savaş’tan sonra ne yazık ki akıbeti meçhul kayıpların sayısı onlarca artarken, yeni kayıp kişiler hakkında bilgi bulmak için de elinden gelen çabayı esirgemeyen müze çalışanlarının endişeleri de arttı. 

Bu müze, kayıp vatandaşlar ve askerler hakkında herhangi bir bilgi bulmaya yönelik sürekli çabalara ilişkindir.

Akıbeti meçhullerin (kayıplar) fotoğrafları, diğer çocuğunun elinden tutan bir kadın (sol üstte) ve dizlerinin üzerine çökerek sevdiğinin dönmesi için dua eden bir kadın (sağ üstte) şeklinde düzenlenmiştir.