Ասկերանի շրջան

Ասկերան քաղաք

Ասկերան անունը ծագում է պարսկերեն բառից, որը նշանակում է «զորանոց»: Նախկինում եղել է Շուշիի գավառի գյուղ, իսկ 1978 թվականին դարձել է շրջկենտրոն: Քաղաքը գտնվում է Ստեփանակերտից 18 կմ հեռավորության վրա, Կարկառ գետի ափին, ծովի մակարդակից 600 մ բարձրության վրա:

«Ասկերանի իրադարձությունները»

1988 թվականի փետրվարի 20-ի ԼՂԻՄ ժողովրդական պատգամավորների մարզային խորհրդի որոշումից հետո ադրբեջանցի ծայրահեղականները որոշել են մտնել Ստեփանակերտ և «կարգուկանոն հաստատել»։ Մոտ 8000 ադրբեջանցիներից բաղկացած ամբոխը ադրբեջանական Աղդամ քաղաքից շարժվել է Ասկերանի շրջան և ավերել մի քանի արդյունաբերական ձեռնարկություններ և վարչական գրասենյակներ, ոչնչացրել մեքենաներ, շինտեխնիկա և այլ գույք, այրել ալրաղացը և ճանապարհային ոստիկանության բաժինը: Դրան հաջորդել են բախումներ ամբոխի և Ասկերանի հայ բնակչության միջև։ Կարգուկանոնը վերականգնելու համար ստիպված են եղել միջամտել խորհրդային բանակի ջոկատները։ Վիրավորվել են 25 հայեր, որից տասնհինգը հիվանդանոց տեղափոխվելու կարիք են ունեցել։ Ադրբեջանի ճանապարհային ոստիկանությունը փակել է Ասկերան տանող բոլոր ճանապարհները, երբ բողոքի ցույցեր էին անցկացվում Ստեփանակերտում, Ղարաբաղի այլ քաղաքներում և նաև Երևանում։

Ասկերանի շրջանը պահպանել է իր պատմական Խաչեն անվանումը մինչև 1930-ական թվականները, երբ վերանվանվել է Ստեփանակերտի շրջան։ 1978 թվականին կոչվել է Ասկերան։ Ավելի վաղ, պատմականորեն Ասկերանի շրջանի՝ Կարկառ գետի աջ ափին գտնվող մասը Վարանդայի շրջանի (գավառի) կազմում է եղել, իսկ ձախափնյա մի մասը՝ Խաչենի շրջանի մեջ։ Շրջանում կան պատմական և ճարտարապետական մոտ հազար հուշարձաններ:

Ասկերան քաղաքի Սբ. Աստվածամայր եկեղեցի

Ասկերանի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է քաղաքի կենտրոնում և գործում է 2002թ. սկսած:

Գյուղ Ավետարանոց

Օկուպացված է 2020թ. ադրբեջանական ագրեսիայից հետո:

Գյուղը Ասկերանի շրջանում է, Ասկերանից 38 կիլոմետր հարավ, Քիրս լեռան ստորոտին, ծովի մակարդակից 1200 մետր բարձրության վրա։ Այն Արցախի հնագույն բնակավայրերից է, եղել է Վարանդայի շրջանի (գավառ) վարչական կենտրոնը և նաև մելիքների նստավայրը։ Անվանումն առաջացել է «ավետարան» բառից՝ այն ավանդության հիման վրա, ըստ որի՝ Վաչագան թագավորը ավետարան է բերել գյուղ։ Գյուղում և շրջակայքում կան բազմաթիվ պատմական հուշարձաններ։ Դրանք ներառում են կամուրջների բաժնում պատկերված 1640թ. կամուրջները, բազմաթիվ դամբարաններ և խաչքարեր:

Կուսանաց անապատի Սուրբ Նշան եկեղեցի

2020թ.օկուպացիայից հետո եկեղեցու ճակատագիրն անհայտ է:

Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (13-րդ դար) 

2020թ.օկուպացիայից հետո եկեղեցու ճակատագիրն անհայտ է:

Գյուղ Պատարա

Պատարան (Բադարա) Ասկերանից 20 կիլոմետր հարավ-արևմուտք է, ծովի մակարդակից 800 մետր բարձրության վրա: Գյուղի շրջակայքում կան մի քանի եկեղեցիներ և մեկ վանական համալիր, բայց բոլորը կիսավեր են։

Գյուղ Խաչեն

Խաչեն գյուղը գտնվում է Ասկերանից 18 կիլոմետր հյուսիս-արևմուտք, ծովի մակարդակից 720 մետր բարձրության վրա։

Տեսարաններ Հյուսիս-Հարավ ճանապարհից

Գյուղ Խաչմաչ

Խաչմաչ գյուղը գտնվում է Ասկերանից 40կմ հարավ, ծովի մակարդակից 1140-1150 մետր բարձրության վրա։