Գանձասարի մատենադարան
Մատենադարանի արցախյան մասնաճյուղը կառուցվել է Գանձասարի վանքին կից հոգևոր ճեմարանի համար կառուցված շենքի հիման վրա՝ ճարտարապետ Վալերի Հայրապետյանի նախագծմամբ։
«Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարան - Գանձասար» գիտամշակութային կենտրոնի բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 2015թ. նոյեմբերի 21-ին:
«Գանձասար» գիտամշակութային կենտրոնը, որպես Մաշտոցյան Մատենադարանի արցախյան մասնաճյուղ, ունի երկու հիմնական ստորաբաժանում՝ գիտական ուսումնասիրությունների բաժին և թանգարանային համալիր, ուր ցուցադրված են պատմական Հայաստանի Արցախ և Սյունիք նահանգներում գրչագրված 100-ից ավելի ձեռագիր մատյաններ, Արցախի պատմությանն առնչվող հազվագյուտ վավերագրերի բնագրեր ու ընդօրինակություններ, հնատիպ գրքեր, ինչպես նաև պատմական հանգամանքների բերումով Արցախի վանքերում և եկեղեցիներում այլ շրջաններից բերված կամ փրկագնված ձեռագրեր։ Այս առումով պատմության մեջ առաջին անգամն է, որ աշխարհասփյուռ արցախյան ձեռագրերը մեկտեղվել են նույն հարկի տակ և դրանով իսկ գիտական տարբեր ուսումնասիրություններ կատարելու մեծ և արդյունավետ հնարավորություն են ստեղծել։
Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ժամանակ «Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարան - Գանձասար» գիտամշակութային կենտրոնի նմուշները՝ ձեռագրերը, հնատիպ գրքերն ու արխիվային փաստաթղթերը տարհանվել են ռազմական գործողությունների գոտուց, տեղափոխվել և պահվել Երևանի Մատենադարանում: