Gandzasar Kütüphanesi (Matenadaran)
[Eski El Yazmaları Müze Enstitüsü]Matenadaran’ın Artsakh şubesi, mimar Valeri Hayrapetyan’ın tasarımıyla, Gandzasar manastırına bağlı ruhban okulu için inşa edilen bina esas alınarak yapılandırılmıştır.
«Mesrop Mashtots Matenadaran-Gandzasar» Bilim ve Kültür Merkezinin açılış töreni 21 Kasım 2015’te gerçekleştirildi.
Mashtots El Yazmaları Müze Enstitüsü Matenadarn’ın Artsakh şubesi olan Gandzasar Bilim ve Kültür Merkezinin; birincisi bilimsel araştırmalar bölümü ve Ermenistan’ın tarihi Artsakh ve Syunik eyaletlerinde yazılmış 100’den fazla elyazması eser, Artsakh tarihine ilişkin ender belgerin orijinalleri ve kopyaları, eski kitaplar yanısıra tarihi koşullar nedeniyle diğer bölgelerdeki kilise ve manastırlardan getirilmiş veya satın alınmak suretiyle kurtarılmış elyazmalarının sergilendiği müze kompleksi olmak üzere 2 ana birimi vardır. Böylece tarihte ilk kez dünyanın dört bir yanından gelen Artsakh menşeli el yazması eserler aynı çatı altında toplanmış ve bu farklı bilimsel çalışmalar için büyük ve verimli bir fırsat yaratılmıştır.
44 Günlük Karabağ Savaşı sırasında «Mesrop Mashtots Matenadaran-Gandzasar» Bilim ve Kültür Merkezindeki elyazmaları, eski kitaplar ve arşiv belgeleri olmak üzere gösterimdeki eserler askeri operasyon bölgesinden tahliye edildi, taşındı ve Erivan’daki Matenadaran’da korunmaktadır.