“Artsakhın Kurtarılmış Topraklarında Bulunan Yeni Kaleler”, 2020

“Artsakhın Kurtarılmış Topraklarında Bulunan Yeni Kaleler”, 2020, Yerevan

2016-2020 yıllarında Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi “Ermeni Araşırmalarını Finanse Vakfı”, “Artsakhın Kurtarılmış Toprakarını Araştırma” programı çerçevesinde, Artsakh Cumhuriyeti Bilim ve Eğitim bakanlığıyla işbirliği içinde, Artsakhta kurtarılmış alanların (Kaşatagh, Karvaçar,Hadrut, Martakert bölgeleri gibi)kalelerini incelemiş ve bu incelemeyi arkeolog Gagik Sargsyan yönetmiştir.Araştırma grubuna arkeolog Artak Gnuni, “Tarih-Kültür milli park-müzeleri ve tarihi ortamın korunması müdürlüğünün” Anıtların korunması şubesi çalışanı Levon Mkrtçyan, öykücü ve gazeteci yazar, “Şuşi” Vakfı başkanı Bakur Karapetyan katılmışlardır. Bu çalışmalara, Kaşatagh ilçesi “Meran” Gazetesi baş muhabiri Zohrab Irkıyon önemli katkılarda bulunmuştur.

Gerçi Artsakhın mimari ve tarihi anıtlarının birçoğu yeterli derecede incelenmişti, ancak kaleleri araştıran özet çalışma henüz ortaya konmuş değildi, özellikle de yeni yöntemlerle yapılan. Mümkün olan tüm bilgiler (bibliyografi, seyahatname,eski harita, buluntu ve özel inceleme gibi)tetkik edilmiş, saha çalışmalarıyla tamamlanmış, hatta yeni anıtlar bulunmuş, uzaydan dahi alınan fotograflar devreye sokulmuştu. 

Sonuçta erişimi zor, tecrit edilmiş yerlerdeki M.Ö. binici yüzyıldan 17-18. asra kadar geçmişi olan 50`den fazla kale, müstahkem yerleşim birimine dair veriler dijitalleştirilip, bir araya getirilmiş,hatta ileride anıtları inceleyecek araştırmacıları desteklemek amacıyla  bunların landşaftlarının üç boyutlu modelleri bile hazırlanmıştı. 

“Artsakhın kurtarılmış topraklarında yeni bulunan kaleler” başlıklı sergi, Ulusal Parlamento oturum salonunda 3 Şubat 2020`de açıldı.Burada Karvaçarda bulunan 44 kalenin resimleri sergilenyordu.Hristiyanlık öncesi ve Ortaçağ kalelerinin büyük bir kısmı Kaşatagh bölgesindedir.Geri kalanı ise Hadrut, Martakert ve Karvaçar bölgelerinde.

Yeni bulunan kalelerle ilgili pano sergiler daha önce Stepanakert ve Kaşataghın ilçe merkezi Berdzorda düzenlenmişti.Panolar söz konusu anıtlar hakkında bilgilerle donatılmış olmanın yanısıra fotograf, kroki, koordinatlar ve video kayıtlarla da desteklenmiştir.

Aghavnaberd Kalesi-yerleşim birimi
Aghbatkhert Kalesi
Andokaberd  Kalesi
Arahutz Kalesi
Şaharcik şehir yer
Barkuşat Kalesi
Berdik 1 Kalesi
Tzar1 Kalesi
Tsitssar Kalesi
Tzitzarnakavank Kalesi
Daştakar Kalesi
Yeznagomer Kalesi
Handaberd Kalesi
Haçants müstahkem yerleşim yeri
Berdakar Kalesi
Karotan Kalesi
Karvaçar Kalesi
Khojoraberd Kalesi
Khoznavari Gölü Kalesi
Kodor Kalesi
Zerdüşt evleri megalit yapılar
Manukberd Kalesi
Aghaheç Kalesi
Mirik 2tahkim edilmiş yerleşim birimi
Nor Marağa Kalesi
Noraberd Kalesi
Pahuberd Kalesi
Kaşatagh Kalesi
Kaşuni Kalesi
Sarik Kalesi
Sonasar Kalesi
Stunis Kalesi
Takcur Kalesi
Tandzut 2 Kalesi
Tovmasaberd Kalesi ve Türbe
Vayunik şehir yeri